Zarząd Powierniczy

Zarząd powierniczy – czym jest i kiedy warto go zastosować?

W obliczu narastających problemów finansowych, wielu przedsiębiorców zaczyna rozważać różne formy restrukturyzacji prowadzonej działalności. Jednym z rozwiązań, które może pomóc w zachowaniu ciągłości funkcjonowania spółki, jest tzw. zarząd powierniczy. Choć w polskim porządku prawnym nie został on uregulowany wprost w przepisach, stanowi dopuszczalną i stosunkowo często wykorzystywaną konstrukcję, opartą na zasadzie swobody umów. W niniejszym artykule wyjaśniamy, czym jest zarząd powierniczy, kiedy warto z niego skorzystać oraz jakie niesie za sobą ryzyka i korzyści.

Czym jest zarząd powierniczy?

Zarząd powierniczy (ang. fiduciary management) to forma sprawowania zarządu nad spółką kapitałową, w której formalny zarząd zostaje przekazany tzw. powiernikowi – osobie fizycznej lub prawnej, działającej na podstawie umowy powierniczej. W praktyce oznacza to, że osoba ta zostaje powołana do zarządu spółki, ale zobowiązuje się do wykonywania swoich obowiązków w interesie rzeczywistego właściciela (beneficjenta powierniczego), zgodnie z jego instrukcjami.

Podstawy prawne zarządu powierniczego

Zarząd powierniczy w Polsce nie ma bezpośredniego uregulowania w Kodeksie spółek handlowych, ale jego stosowanie opiera się na zasadzie swobody umów (art. 353¹ Kodeksu cywilnego). Umowa powiernicza może przybrać różne formy – od bardzo ogólnej, do szczegółowo określającej zakres działań, obowiązków, zakazów i sankcji w przypadku nienależytego wykonywania obowiązków.

Warto zaznaczyć, że na gruncie prawa cywilnego i handlowego to osoba wpisana do KRS jako członek zarządu ponosi formalną odpowiedzialność za działania spółki. Oznacza to, że nawet jeśli działa na podstawie umowy powierniczej, to w kontaktach z kontrahentami, urzędami i sądami – jest traktowana jako właściwy członek zarządu.

Kiedy warto rozważyć zarząd powierniczy?

Zarząd powierniczy jest rozwiązaniem, które znajduje zastosowanie w kilku kluczowych sytuacjach:

1. Ochrona majątku i anonimowość właściciela

Osoby chcące zachować anonimowość lub chronić się przed konsekwencjami prawnymi (np. toczącymi się postępowaniami) mogą powierzyć zarząd osobie trzeciej, która formalnie reprezentuje spółkę.

2. Restrukturyzacja lub przygotowanie spółki do sprzedaży

W przypadku planowanego zbycia zadłużonej spółki, powierzenie zarządu zewnętrznemu podmiotowi pozwala na uporządkowanie jej sytuacji prawnej i finansowej, przy jednoczesnym odciążeniu dotychczasowego właściciela od odpowiedzialności operacyjnej.

3. Zarządzanie spółką w trudnej sytuacji prawnej lub finansowej

Zarząd powierniczy może zostać ustanowiony w spółkach objętych postępowaniem restrukturyzacyjnym, upadłościowym lub windykacyjnym – w celu zabezpieczenia majątku i uregulowania zobowiązań.

Korzyści z zastosowania zarządu powierniczego

• Elastyczność i szybka implementacja – umowę powierniczą można zawrzeć w krótkim czasie i precyzyjnie dostosować do potrzeb klienta.
• Zewnętrzna, profesjonalna kadra – powiernik może być doświadczonym doradcą, restrukturyzatorem lub prawnikiem, który sprawnie pokieruje spółką.
• Ograniczenie ryzyka osobistego – dotychczasowy właściciel może odsunąć się od formalnego zarządzania, unikając niektórych konsekwencji prawnych.
• Zwiększenie szans na sprzedaż spółki – uporządkowana sytuacja formalna i stabilny zarząd ułatwiają negocjacje z potencjalnymi nabywcami.

Ryzyka związane z zarządem powierniczym

• Pełna odpowiedzialność formalna powiernika – mimo działania na podstawie umowy, to powiernik ponosi odpowiedzialność za zobowiązania wobec ZUS, US i wierzycieli.
• Potencjalny konflikt interesów – jeśli umowa powiernicza nie została precyzyjnie skonstruowana, może dojść do sporów między powiernikiem a beneficjentem.
• Zakwestionowanie przez organy państwowe – w przypadku nadużyć lub niejasności co do faktycznego zarządu, urzędy mogą kwestionować konstrukcję powierniczą jako próbę obejścia prawa.
• Brak jawności i przejrzystości – dla kontrahentów i instytucji zarząd powierniczy może być nieczytelny, co wpłynie negatywnie na wizerunek spółki.

Potrzebujesz wsparcia przy powierzeniu zarządu lub sprzedaży zadłużonej spółki?

Skontaktuj się z nami – zapewniamy kompleksową obsługę prawną i biznesową.

bladowski.legal | kancelaria@bladowski.legal