Zarząd Powierniczy
Zarząd powierniczy znajduje szczególne zastosowanie przy transakcjach typu skup zadłużonych spółek. W takich przypadkach nowy nabywca nie chce od razu obejmować zarządu – często z powodu potrzeby uprzedniego uporządkowania dokumentacji, weryfikacji ryzyk prawnych lub przygotowania spółki do zgłoszenia w KRS. W takich sytuacjach korzysta się z profesjonalnych kancelarii lub firm specjalizujących się w obsłudze podmiotów gospodarczych
Zarząd powierniczy – czym jest i kiedy warto go zastosować?
W obliczu narastających problemów finansowych, wielu przedsiębiorców zaczyna rozważać różne formy restrukturyzacji prowadzonej działalności.
Jednym z rozwiązań, które może pomóc w zachowaniu ciągłości funkcjonowania spółki, jest tzw. zarząd powierniczy.
Choć w polskim porządku prawnym nie został on uregulowany wprost w przepisach, stanowi dopuszczalną i stosunkowo często wykorzystywaną konstrukcję, opartą na zasadzie swobody umów.
W niniejszym artykule wyjaśniamy, czym jest zarząd powierniczy, kiedy warto z niego skorzystać oraz jakie niesie za sobą ryzyka i korzyści.
Czym jest zarząd powierniczy?
Zarząd powierniczy (ang. fiduciary management) to forma sprawowania zarządu nad spółką kapitałową, w której formalny zarząd zostaje przekazany tzw. powiernikowi – osobie fizycznej lub prawnej, działającej na podstawie umowy powierniczej.
W praktyce oznacza to, że osoba ta zostaje powołana do zarządu spółki, ale zobowiązuje się do wykonywania swoich obowiązków w interesie rzeczywistego właściciela (beneficjenta powierniczego), zgodnie z jego instrukcjami.
Pamiętaj o odpowiednich Kodach PKD 2025 pod AML cz.1
Podstawy prawne zarządu powierniczego
Zarząd powierniczy w Polsce nie ma bezpośredniego uregulowania w Kodeksie spółek handlowych, ale jego stosowanie opiera się na zasadzie swobody umów (art. 353¹ Kodeksu cywilnego).
Umowa powiernicza może przybrać różne formy – od bardzo ogólnej, do szczegółowo określającej zakres działań, obowiązków, zakazów i sankcji w przypadku nienależytego wykonywania obowiązków.
Warto zaznaczyć, że na gruncie prawa cywilnego i handlowego to osoba wpisana do KRS jako członek zarządu ponosi formalną odpowiedzialność za działania spółki.
Oznacza to, że nawet jeśli działa na podstawie umowy powierniczej, to w kontaktach z kontrahentami, urzędami i sądami – jest traktowana jako właściwy członek zarządu.
Kiedy warto rozważyć zarząd powierniczy?
Zarząd powierniczy jest rozwiązaniem, które znajduje zastosowanie w kilku kluczowych sytuacjach:
1. Ochrona majątku i anonimowość właściciela.
Osoby chcące zachować anonimowość lub chronić się przed konsekwencjami prawnymi (np. toczącymi się postępowaniami) mogą powierzyć zarząd osobie trzeciej, która formalnie reprezentuje spółkę.
2. Restrukturyzacja lub przygotowanie spółki do sprzedaży.
W przypadku planowanego zbycia zadłużonej spółki, powierzenie zarządu zewnętrznemu podmiotowi pozwala na uporządkowanie jej sytuacji prawnej i finansowej, przy jednoczesnym odciążeniu dotychczasowego właściciela od odpowiedzialności operacyjnej.
3. Zarządzanie spółką w trudnej sytuacji prawnej lub finansowej.
Zarząd powierniczy może zostać ustanowiony w spółkach objętych postępowaniem restrukturyzacyjnym, upadłościowym lub windykacyjnym – w celu zabezpieczenia majątku i uregulowania zobowiązań.
Korzyści z zastosowania zarządu powierniczego.
- Elastyczność i szybka implementacja – umowę powierniczą można zawrzeć w krótkim czasie i precyzyjnie dostosować do potrzeb klienta.
- Zewnętrzna, profesjonalna kadra – powiernik może być doświadczonym doradcą, restrukturyzatorem lub prawnikiem, który sprawnie pokieruje spółką.
- Ograniczenie ryzyka osobistego – dotychczasowy właściciel może odsunąć się od formalnego zarządzania, unikając niektórych konsekwencji prawnych.
- Zwiększenie szans na sprzedaż spółki – uporządkowana sytuacja formalna i stabilny zarząd ułatwiają negocjacje z potencjalnymi nabywcami.
Ryzyka związane z zarządem powierniczym.
- Pełna odpowiedzialność formalna powiernika – mimo działania na podstawie umowy, to powiernik ponosi odpowiedzialność za zobowiązania wobec ZUS, US i wierzycieli.
- Potencjalny konflikt interesów – jeśli umowa powiernicza nie została precyzyjnie skonstruowana, może dojść do sporów między powiernikiem a beneficjentem.
- Zakwestionowanie przez organy państwowe – w przypadku nadużyć lub niejasności co do faktycznego zarządu, urzędy mogą kwestionować konstrukcję powierniczą jako próbę obejścia prawa.
- Brak jawności i przejrzystości – dla kontrahentów i instytucji zarząd powierniczy może być nieczytelny, co wpłynie negatywnie na wizerunek spółki.
Klauzula prawna:
Bladowski.Legal sp.j. nie świadczy usług doradztwa inwestycyjnego ani zarządzania aktywami. Nie oferujemy publicznie jakichkolwiek instrumentów finansowych. Strona pełni wyłącznie funkcję informacyjną.
Potrzebujesz wsparcia przy powierzeniu zarządu lub sprzedaży zadłużonej spółki?
Chroń siebie, swój majątek i swoją rodzinę.
Zapraszamy do lektury naszego poradnika.
Skontaktuj się z nami przez formularz kontaktowy lub odwiedź sekcję Strefa Eksperta, by poznać więcej praktycznych porad.
Autor: Błażej Bladowski – ekspert w zakresie ochrony majątku, prawa egzekucyjnego i antywindykacji.
