Jak zbudować mechanizmy obronno-ochronne przed komornikiem poprzez odpowiednią strukturę spółek?

Zagrożenie egzekucją komorniczą może stanowić realne niebezpieczeństwo dla każdego przedsiębiorcy. Niezależnie od skali prowadzonego biznesu, odpowiednio zaprojektowana struktura spółek może skutecznie chronić majątek i działalność gospodarczą przed ingerencją organów egzekucyjnych. W artykule przedstawiamy, jak zbudować zgodny z prawem mechanizm obronno-ochronny poprzez wykorzystanie konstrukcji spółek prawa handlowego.

1. Dlaczego warto myśleć o ochronie majątku zanim pojawi się komornik?

Budowanie struktur ochronnych to działania prewencyjne, a nie reaktywne. Gdy postępowanie egzekucyjne już się toczy, możliwości manewru są znacznie ograniczone przez przepisy o bezskuteczności czynności prawnych (np. skarga pauliańska – art. 527 i n. Kodeksu cywilnego). Dlatego kluczowe jest planowanie i wdrożenie mechanizmów zanim dojdzie do zajęcia majątku.

2. Najczęstsze błędy popełniane przez przedsiębiorców

• Prowadzenie działalności w formie jednoosobowej działalności gospodarczej (JDG), gdzie cały majątek prywatny odpowiada za zobowiązania.
• Brak rozdziału majątku firmowego od prywatnego.
• Brak spółek holdingowych lub struktur wielopodmiotowych.
• Niezabezpieczone udziały, brak umów wewnątrzgrupowych.

3. Spółki kapitałowe jako tarcza ochronna

Najskuteczniejszym narzędziem do ochrony majątku są spółki kapitałowe: spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (sp. z o.o.) oraz spółka akcyjna (S.A.). Dlaczego?

• Odpowiedzialność wspólników ogranicza się do wysokości wniesionego kapitału.
• Majątek spółki nie jest majątkiem osobistym wspólnika.
• Egzekucja komornicza przeciwko wspólnikowi nie obejmuje majątku spółki (z wyjątkiem udziałów/akcji).

4. Holding jako struktura ochronna

Czym jest holding?

Holding to grupa powiązanych spółek, z których jedna (spółka matka) posiada udziały w pozostałych (spółkach zależnych). W zależności od przyjętej konstrukcji może pełnić funkcję właścicielską, operacyjną lub zarządczą.

Zalety holdingu w kontekście ochrony majątku:

• Rozdzielenie funkcji właścicielskich i operacyjnych – np. jedna spółka jest właścicielem nieruchomości, a inna prowadzi ryzykowną działalność operacyjną.
• Minimalizacja ryzyka przenoszenia odpowiedzialności – w razie problemów w jednej ze spółek, pozostałe są zabezpieczone.
• Elastyczność podatkowa i organizacyjna – możliwość zawierania umów pomiędzy spółkami (np. umowy najmu, usługowe, licencyjne).
• Utrudnienie egzekucji – komornik nie może bezpośrednio egzekwować majątku spółki operacyjnej, jeśli dłużnikiem jest inna spółka lub osoba fizyczna.

5. Udziały w spółce – jak je chronić przed komornikiem?

Choć majątek spółki jest bezpieczny, udziały wspólnika w spółce sp. z o.o. mogą być zajęte przez komornika. Aby temu przeciwdziałać:

• Wprowadź ograniczenia w umowie spółki (art. 182 KSH) – np. wymóg zgody zgromadzenia wspólników na zbycie udziałów.
• Zastąp osobiste posiadanie udziałów fundacją rodzinną lub trustem zagranicznym.
• Zróżnicuj typy udziałów – udział uprzywilejowany co do głosu lub dywidendy, by utrudnić ich wycenę i zbycie.
• Zabezpiecz udziały poprzez ustanowienie na nich zastawu na rzecz zaufanego wierzyciela.

6. Nieruchomości i inne aktywa – jak je chronić przed komornikiem?

Zamiast nabywać nieruchomości jako osoba fizyczna lub przez spółkę operacyjną, właścicielem aktywów powinna być odrębna spółka holdingowa lub inwestycyjna, która:

• Nie prowadzi działalności operacyjnej, co minimalizuje ryzyko powstania zobowiązań.
• Wynajmuje nieruchomości spółce operacyjnej na podstawie umowy najmu.
• Może mieć wspólnika innego niż osoba fizyczna zagrożona egzekucją.

7. Praktyczny przykład struktury ochronnej

Spółka A (holding/inwestycyjna):

• Właściciel nieruchomości, licencji, patentów.
• Nie zatrudnia pracowników, nie prowadzi operacyjnej działalności.

Spółka B (operacyjna):

• Prowadzi działalność handlową lub usługową.
• Wynajmuje lokal od Spółki A.
• Odpowiedzialność za ewentualne zobowiązania handlowe ograniczona.

Osoba fizyczna:

• Nie posiada bezpośrednio udziałów, lecz kontroluje spółki np. przez fundację rodzinną lub inny wehikuł.

8. Fundacja rodzinna – nowe narzędzie ochrony majątku

Od 2023 roku polski porządek prawny oferuje nową instytucję – fundację rodzinną, która:

• Może przejąć role właściciela udziałów w spółkach.
• Jest oddzielnym bytem prawnym, niepodlegającym egzekucji przeciwko fundatorowi.
• Ułatwia sukcesję majątku i jego ochronę przed zajęciem.

9. Czy taka struktura jest legalna?

Tak, pod warunkiem, że nie ma charakteru pozornego lub oszukańczego. Czynności prawne muszą być przeprowadzone z odpowiednim wyprzedzeniem, udokumentowane, i mieć uzasadnienie biznesowe. Należy unikać:

• Działań podejmowanych tuż przed egzekucją.
• Przelewania majątku „na słupa”.
• Fikcyjnych umów.

10. Podsumowanie – zasady skutecznej ochrony

✅ Planuj działania z wyprzedzeniem.

✅ Rozdziel majątek prywatny, operacyjny i inwestycyjny.

✅ Twórz spółki celowe do poszczególnych funkcji.

✅ Ograniczaj odpowiedzialność osobistą – wykorzystuj spółki kapitałowe.

✅ Korzystaj z dostępnych narzędzi: holding, fundacja rodzinna, umowy międzyspółkowe.

✅ Konsultuj działania z prawnikiem specjalizującym się w prawie gospodarczym i egzekucyjnym.

Potrzebujesz profesjonalnej pomocy w budowie struktury zabezpieczającej Twój majątek?

Skontaktuj się z nami na bladowski.legal – tworzymy legalne i skuteczne mechanizmy ochrony majątku dla przedsiębiorców.