Sztuczki prawne i obejścia art. 233 K.s.h. roku 2025

Art. 233 Kodeksu spółek handlowych – interpretacje, orzecznictwo, ryzyka i możliwości obejścia prawa

Art. 233 Kodeksu spółek handlowych (K.s.h.) odgrywa fundamentalną rolę w zakresie ochrony interesów spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, poprzez zakaz uczestniczenia wspólnika w głosowaniu nad uchwałą dotyczącą jego odpowiedzialności wobec spółki.

W praktyce ten przepis bywa zarówno tarczą, jak i mieczem – chroni spółkę przed konfliktami interesów, ale jednocześnie może być obchodzony przez doświadczonych uczestników rynku. W niniejszym artykule przedstawiamy szczegółową analizę art. 233 K.s.h., wraz z najnowszym orzecznictwem, trikami prawnymi oraz możliwościami obejścia jego zastosowania.

Treść art. 233 K.s.h.

Art. 233 K.s.h.: Wspólnik nie może ani osobiście, ani jako pełnomocnik innej osoby, ani jako pełnomocnik spółki, głosować nad uchwałą w sprawie jego odpowiedzialności wobec spółki z jakiegokolwiek tytułu, w tym udzielenia mu absolutorium.

Cel regulacji: konflikt interesów pod kontrolą

Celem przepisu jest ochrona interesu spółki przed sytuacją, w której wspólnik mógłby wpływać na treść uchwały, która dotyczy jego odpowiedzialności (w tym np. szkody wyrządzonej spółce, niewywiązania się z obowiązków, nienależytego zarządzania czy kwestii absolutorium).

Zakaz ma charakter bezwzględny, obejmuje wszelkie formy uczestnictwa w głosowaniu, a jego naruszenie skutkuje nieważnością uchwały na podstawie art. 249 §1 K.s.h.

Orzecznictwo i interpretacje art. 233 K.s.h.

SN, wyrok z 5 lutego 2015 r., II CSK 267/14:

Sąd Najwyższy uznał, że art. 233 K.s.h. znajduje zastosowanie również wówczas, gdy uchwała ma charakter pośredni – np. dotyczy odwołania wspólnika z funkcji członka zarządu w związku z nienależytym wykonywaniem obowiązków. Nawet wtedy może wystąpić konflikt interesów.

SA w Warszawie, wyrok z 16 marca 2018 r., VI ACa 1220/17:

Sąd wskazał, że przepis ma charakter ochronny, ale nie może być interpretowany rozszerzająco. Nie każde głosowanie dotyczące wspólnika powoduje jego automatyczne wyłączenie – musi istnieć realne ryzyko, że rozstrzygnięcie wpływa na jego odpowiedzialność.

SN, uchwała z 3 grudnia 2008 r., III CZP 114/08:

Sąd Najwyższy rozszerzył wykładnię na głosowanie nad uchwałą w sprawie udzielenia absolutorium – niezależnie od tego, czy wspólnik pełni funkcję zarządczą, czy nie, głosowanie jest niedozwolone.

Zakres zastosowania art. 233 K.s.h.

SytuacjaCzy art. 233 K.s.h. ma zastosowanie?Głosowanie nad udzieleniem absolutorium wspólnikowi będącemu członkiem zarządu - TakGłosowanie nad pozwem wobec wspólnika za działanie na szkodę spółki - TakGłosowanie nad podziałem zysku, gdy wspólnik jest beneficjentem - NieGłosowanie nad powołaniem wspólnika do zarządu - Nie (chyba że jest elementem rozliczenia odpowiedzialności)

Sztuczki prawne i obejścia art. 233 K.s.h.

1. Rozproszenie odpowiedzialności

Uchwała może nie wskazywać konkretnego wspólnika, ale odnosić się do całego zarządu lub grupy osób. W praktyce może to ograniczyć możliwość wykazania konfliktu interesów, choć ryzyko prawne nadal istnieje.

2. Wyeliminowanie głosowania – działanie zarządu

W niektórych przypadkach spółka może zrezygnować z głosowania wspólników (np. przy składaniu pozwu) i podjąć działanie przez zarząd, który – o ile nie jest obsadzony przez osobę powiązaną z pozwanym – może zainicjować roszczenie bez naruszenia art. 233 K.s.h.

3. Instrumenty korporacyjne – głosowanie przez podstawione osoby

Choć pełnomocnictwo jest wykluczone, możliwa jest próba działania przez nowego wspólnika, który faktycznie działa w interesie wyłączonego wspólnika – to ryzykowne, ale możliwe do przeprowadzenia przy odpowiednim zabezpieczeniu.

4. Zmiana statusu wspólnika

Wykluczenie wspólnika ze spółki przed głosowaniem nad jego odpowiedzialnością może formalnie umożliwić przeprowadzenie uchwały bez konieczności jego wyłączania. To działanie wymaga wcześniejszego zaplanowania i odpowiedniego umocowania statutowego.

5. Głosowanie w trybie obiegowym

W przypadku spółek z nielicznym gronem wspólników (np. 2-osobowych), często próbuje się „obejść” zakaz poprzez ustne lub e-mailowe uzgodnienia. Jednak każdy taki przypadek narażony jest na sankcję nieważności uchwały.

Praktyczne konsekwencje naruszenia art. 233 K.s.h.

Naruszenie art. 233 K.s.h. skutkuje nieważnością uchwały, co może być podstawą do jej zaskarżenia w trybie art. 249 §1 K.s.h. Uchwała podjęta z udziałem wyłączonego wspólnika nie wywołuje skutków prawnych i może być uznana za nieistniejącą, jeśli dotyczy podstawowych spraw jak np. powołanie biegłego rewidenta do zbadania rachunków wspólnika.

W przypadku roszczeń majątkowych przeciwko wspólnikowi, prawidłowe wyłączenie go z procesu decyzyjnego ma kluczowe znaczenie dla skutecznego dochodzenia roszczeń cywilnych.

Zalecenia dla zarządów i wspólników

Dokładna analiza przed podjęciem każdej uchwały, która potencjalnie może dotyczyć odpowiedzialności konkretnego wspólnika.
Protokolarne wyłączenie wspólnika z głosowania – z zaznaczeniem podstawy prawnej (art. 233 K.s.h.) w protokole ze Zgromadzenia Wspólników.
Zabezpieczenie uchwał od strony proceduralnej, w tym – odpowiednie formułowanie porządku obrad i uchwał.
W przypadku sporów – przedprocesowa strategia w celu zabezpieczenia dowodów oraz zminimalizowania ryzyka unieważnienia działań spółki.

Podsumowanie:

Art. 233 K.s.h. to nie tylko techniczny przepis proceduralny – to realne narzędzie ochrony spółki z o.o. przed konfliktami interesów i patologicznym wpływem wspólników na własną odpowiedzialność. Jednocześnie, dla doświadczonych graczy rynkowych, przepis ten stwarza możliwości taktycznego manewrowania poprzez wykorzystanie luk formalnych i procedur korporacyjnych.

Warto pamiętać, że w dobrze przygotowanej strukturze spółki, art. 233 K.s.h. może stać się potężnym instrumentem kontroli i dochodzenia roszczeń. Ale źle rozegrany – może unieważnić uchwały i otworzyć wspólnikowi furtkę do unikania odpowiedzialności.

Szukasz strategii jak skutecznie zastosować art. 233 K.s.h. w Twojej spółce? A może chcesz uniknąć jego negatywnych skutków?

Zapraszamy do lektury naszego poradnika.

Skontaktuj się z nami przez formularz kontaktowy lub odwiedź sekcję Strefa Eksperta, by poznać więcej praktycznych porad.

Autor: Błażej Bladowski – ekspert w zakresie ochrony majątku, prawa egzekucyjnego i antywindykacji.

Blog