kancelaria bladowski.legal | Niekompetencja notariuszy w obrocie spółkami

Niekompetencja notariuszy w obrocie spółkami – realne zagrożenie dla wspólników i zarządu.

W praktyce obrotu gospodarczego spotykamy coraz częściej przypadki, w których nieznajomość przepisów prawa handlowego przez notariuszy skutkuje poważnymi błędami przy czynnościach związanych ze spółkami prawa handlowego. Choć notariusze pełnią istotną funkcję w obrocie prawnym, ich rola wymaga nie tylko wiedzy formalnej, ale również praktycznego rozumienia konstrukcji korporacyjnych, przekształceń i odpowiedzialności członków organów.

Poniżej przedstawiamy typowe i niestety coraz częstsze przypadki niekompetencji notarialnej w obszarze spółek:

1. Brak wiedzy o restrykcjach w obrocie udziałami – błędna rejestracja zbycia.

Przypadek:

Notariusz przeprowadził akt zbycia udziałów w spółce z o.o. bez analizy postanowień umowy spółki, które przewidywały wymóg zgody zgromadzenia wspólników na zbycie udziałów.

Skutek:

Zawarcie umowy zbycia udziałów było nieważne, mimo że akt notarialny został sporządzony. Dalsze czynności, takie jak zmiana danych w KRS, zostały dokonane wadliwie, co naraziło kupującego na odpowiedzialność finansową i konflikt z poprzednim właścicielem.

2. Niezrozumienie zasad reprezentacji przy zbywaniu aktywów spółki

Przypadek:

Notariusz zatwierdził umowę sprzedaży nieruchomości spółki z o.o., podpisaną jedynie przez jednego członka zarządu, mimo że zgodnie z KRS wymagana była reprezentacja łączna dwóch członków zarządu.

Skutek:

Akt notarialny został zaskarżony, a transakcja unieważniona. Spółka utraciła zaufanie kontrahentów, a zarząd poniósł osobiste konsekwencje prawne i finansowe.

3. Sporządzenie wadliwych uchwał zgromadzenia wspólników

Przypadek:

Notariusz przygotował protokół zgromadzenia wspólników spółki z o.o. z uchwałą o powołaniu nowego zarządu, mimo że jeden z udziałowców nie został prawidłowo zawiadomiony o zgromadzeniu.

Skutek:

Uchwała była nieważna z mocy prawa, a nowo powołany zarząd działał bez umocowania. Podjęte przez niego decyzje (m.in. zaciągnięcie zobowiązań) były wadliwe i doprowadziły do sporów sądowych i chaosu organizacyjnego.

4. Błędne doradztwo przy przekształceniach i połączeniach spółek.

Przypadek:

Notariusz doradzał połączenie dwóch spółek z o.o. z pominięciem obowiązkowej procedury planu połączenia i zgody zgromadzeń wspólników obu podmiotów, twierdząc błędnie, że „wystarczy protokół woli stron”.

Skutek:

KRS odrzucił wniosek, a cała procedura została unieważniona. Koszty doradztwa, przygotowania dokumentów i opinie biegłych poszły na marne. Klient poniósł realne straty finansowe i czasowe.

5. Brak rozumienia odpowiedzialności członków zarządu (art. 299 KSH)

Przypadek:

Notariusz sporządził akt notarialny przenoszący wszystkie udziały w zadłużonej spółce na osobę fizyczną bez ostrzeżenia jej o potencjalnej odpowiedzialności z art. 299 KSH, mimo że spółka była niewypłacalna, a postępowania egzekucyjne wobec niej już trwały.

Skutek:

Nowy nabywca udziałów, będący jednocześnie członkiem zarządu, poniósł odpowiedzialność osobistą za długi spółki. Brak profesjonalnego wsparcia prawnego przy tej czynności skutkował wielotysięcznym zobowiązaniem wobec wierzycieli.

Dlaczego notariusz nie zastąpi doradcy od prawa spółek?

Notariusz ma kompetencje do sporządzania aktów notarialnych, ale nie ponosi odpowiedzialności za doradztwo prawne w zakresie konstrukcji spółek, ich przekształceń czy ochrony zarządu. W związku z tym klienci często błędnie uznają notariusza za eksperta od prawa handlowego, co prowadzi do decyzji opartych na niepełnej lub błędnej informacji.

W przypadku:

zbycia udziałów w spółkach z o.o. lub akcji w S.A.
zmian w strukturach właścicielskich
przekształceń, połączeń i podziałów spółek
sprzedaży spółek zadłużonych
wchodzenia do zarządu lub rady nadzorczej

zdecydowanie zalecane jest skorzystanie z usług specjalistycznej kancelarii prawnej, która posiada wiedzę i doświadczenie w obrocie gospodarczym i odpowiedzialności korporacyjnej.