Procedury prawne i finansowe w procesie skupu spółek zadłużonych

Procedury prawne i finansowe w procesie przejęcia spółki – przewodnik krok po kroku.

Przejęcie spółki to nie tylko transakcja handlowa – to skomplikowany, wieloetapowy proces, który wymaga precyzyjnego planowania, znajomości przepisów oraz chłodnej kalkulacji ryzyka. W tym artykule szczegółowo omawiamy wszystkie procedury prawne i finansowe związane z przejmowaniem spółek – zarówno tych zdrowych, jak i zadłużonych.

Przygotowujesz się do przejęcia spółki z o.o., akcyjnej albo komandytowej? A może interesuje Cię skup zadłużonej struktury, której zarząd chce uniknąć odpowiedzialności z art. 299 KSH? Ten artykuł jest dla Ciebie.

Czym jest przejęcie spółki?

Przejęcie spółki oznacza faktyczne lub formalne objęcie nad nią kontroli – poprzez zakup udziałów, akcji lub aktywów. Może mieć różne formy:

zakup 100% udziałów lub akcji (share deal),
zakup istotnych składników majątku (asset deal),
połączenie lub przekształcenie.

Wybór modelu zależy od celów inwestora, kondycji przejmowanej spółki oraz planowanej struktury po przejęciu. Proces ten może też wiązać się z istotną odpowiedzialnością członków zarządu – o czym szerzej piszemy w artykule: Odpowiedzialność majątkowa członka zarządu.

Krok 1: Audyt prawny i finansowy (Due Diligence)

Co obejmuje due diligence?

sprawdzenie dokumentacji rejestrowej i organizacyjnej (umowa spółki, uchwały, KRS),
weryfikację zadłużenia i struktury zobowiązań,
analizę trwających sporów sądowych i egzekucji,
audyt podatkowy i ZUS,
kontrolę ewentualnych zaległości w CRBR (Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych).

Przykład: W jednej ze spraw prowadzonych przez naszą kancelarię wykryliśmy, że spółka zalegała z VAT na kwotę ponad 800 000 zł – mimo zapewnień o "czystej historii podatkowej".

Krok 2: Negocjacje i przygotowanie umowy

Zanim dojdzie do podpisania umowy, strony negocjują:

cenę nabycia udziałów lub akcji,
klauzule zabezpieczające interesy kupującego (np. odpowiedzialność z tytułu wad prawnych),
warunki zawieszające (np. zgoda wspólników, wpis do KRS),
zakres oświadczeń i zapewnień (tzw. representations and warranties).

Umowa nabycia udziałów (share purchase agreement) powinna być precyzyjna i zawierać klauzule chroniące przed tzw. „minami prawnymi”. W przypadku udziałów w sp. z o.o. – obowiązuje forma aktu notarialnego (art. 180 KSH).

Krok 3: Realizacja transakcji i zmiany w rejestrach

Po podpisaniu umowy należy:

zgłosić zmiany do KRS – nowy skład wspólników i zarządu,
uaktualnić dane w CRBR,
poinformować banki, kontrahentów, organy podatkowe.

Uwaga: Zgodnie z wyrokiem NSA z 2023 r. (sygn. akt II FSK 354/23) – brak zgłoszenia beneficjenta rzeczywistego do CRBR może skutkować karą pieniężną do 1 mln zł.

Krok 4: Uporządkowanie sytuacji finansowej

W przypadku przejęcia spółki zadłużonej – konieczne jest:

zawarcie ugód z wierzycielami,
wdrożenie restrukturyzacji finansowej,
wymiana członków zarządu,
zmiany w strukturze majątkowej.

Proces restrukturyzacyjny może przybrać postać uproszczonego postępowania o zatwierdzenie układu lub postępowania sanacyjnego. Więcej o tym piszemy w artykule: Presja wierzycieli – jak się bronić?.

Krok 5: Ochrona nabywcy i zabezpieczenia

Nabywca powinien zadbać o:

zabezpieczenie ceny nabycia – np. przez rachunek powierniczy,
klauzule odstąpienia od umowy,
odpowiedzialność sprzedającego z tytułu rękojmi i gwarancji.

W przypadku wykrycia nieprawidłowości po przejęciu – możliwe jest roszczenie o obniżenie ceny lub odstąpienie od umowy.

Formy przejęcia a skutki prawne

Rodzaj przejęciaSkutki prawne i podatkowePrzejęcie udziałówZmiana właściciela spółki, ale ta sama osoba prawnaPrzejęcie aktywówCzęsto wymaga zgody wierzycieli, może wiązać się z PCCPołączenie przez przejęcieUstanie bytu jednej spółki, sukcesja generalna

Czego unikać? Najczęstsze błędy

pominięcie analizy CRBR lub KRS,
zakup spółki „na słupa” – ryzyko z art. 299 KSH,
nieuregulowane kwestie podatkowe,
brak notarialnego poświadczenia sprzedaży udziałów.

Zobacz więcej w: Skup zadłużonych spółek – aspekty prawne i praktyczne

Orzecznictwo – co mówią sądy?

Wyrok SN z 17.03.2022 r., III CSKP 18/22 – nabywca udziałów odpowiada za ryzyka prawne, o których wiedział lub powinien był wiedzieć przy zachowaniu należytej staranności.

Wyrok WSA w Warszawie z 13.09.2021 r., III SA/Wa 360/21 – niezgłoszenie beneficjenta rzeczywistego w terminie skutkuje sankcją administracyjną, niezależnie od winy.

Wyrok SN z 6.12.2018 r., IV CSK 157/18 – nawet pozorny członek zarządu może ponosić odpowiedzialność za długi spółki, jeśli działał „na pokaz”.

Linkowanie wewnętrzne – czytaj dalej:

Procedury prawne i finansowe w procesie przejęcia spółki to nie formalność, ale fundament bezpieczeństwa całej transakcji. Przejęcie bez due diligence, bez sprawdzenia CRBR i bez notarialnego zabezpieczenia to droga do sporów i sankcji. Dlatego warto korzystać z pomocy wyspecjalizowanych kancelarii prawnych, które prowadzą transakcje od A do Z – jak nasza.

Potrzebujesz pomocy przy przejęciu spółki lub audycie prawno-finansowym? Skontaktuj się z nami – działamy w całej Polsce i za granicą.

W procesie skupu spółek zadłużonych kluczową rolę odgrywają procedury prawne i finansowe. To one zapewniają, że transakcja przebiega zgodnie z przepisami, gwarantując bezpieczeństwo obu stronom. Zrozumienie tych procedur jest niezbędne, aby uniknąć problemów prawnych i finansowych, które mogą pojawić się później.

Procedury te obejmują wiele działań, które można podzielić na kilka kluczowych etapów:

Analiza finansowa spółki – ocena sytuacji finansowej, w tym zobowiązań i aktywów.
Negocjacje warunków sprzedaży – ustalenie ceny i warunków transakcji.
Formalne przeniesienie praw do spółki – finalizacja transakcji z udziałem notariusza.

Każdy z tych etapów wymaga precyzji, aby wszystkie zobowiązania zostały prawidłowo zidentyfikowane i uwzględnione w umowie. Dzięki temu nowy właściciel może być pewien, że przejmuje spółkę zgodnie z prawem, bez ryzyka ukrytych długów.

Rola notariusza w przeniesieniu udziałów.

W procesie przeniesienia udziałów w spółkach zadłużonych, notariusz pełni kluczową funkcję. Jego zadaniem jest sporządzenie aktów notarialnych, które stanowią podstawę prawną przeniesienia praw do spółki. Bez jego udziału proces ten nie miałby mocy prawnej, co mogłoby prowadzić do komplikacji i sporów.

Notariusz, jako osoba zaufania publicznego, dba o to, by wszystkie dokumenty były sporządzone zgodnie z przepisami. Jego obecność gwarantuje, że transakcja jest przeprowadzona w sposób transparentny i bezpieczny. Dzięki temu zarówno sprzedający, jak i kupujący mogą być pewni, że ich interesy są chronione, a proces przebiega bez zakłóceń.

Sprawozdanie finansowe jako podstawa negocjacji.

Sprawozdanie finansowe to jeden z kluczowych dokumentów w negocjacjach ceny za udziały w zadłużonej spółce. Dostarcza ono szczegółowych informacji o sytuacji finansowej spółki, co jest niezbędne do oceny jej rzeczywistej wartości. Bez tego dokumentu negocjacje byłyby oparte na przypuszczeniach, co mogłoby prowadzić do błędnych decyzji.

Sprawozdanie finansowe zawiera informacje o:

Zobowiązaniach spółki – długi, kredyty, inne zobowiązania finansowe.
Aktywach – majątek, nieruchomości, sprzęt, inne zasoby.
Przychodach – dochody generowane przez spółkę.
Kosztach – wydatki operacyjne, koszty stałe i zmienne.

Dzięki tym danym potencjalny nabywca może dokładnie ocenić ryzyko związane z zakupem zadłużonej spółki oraz potencjalne korzyści, jakie może z tego tytułu osiągnąć. To kluczowy element, który umożliwia prowadzenie świadomych negocjacji, opartych na rzetelnych danych.

Oddłużanie i mediacje z wierzycielami.

Kiedy problemy finansowe zaczynają się nawarstwiać, firmy często stają przed wyzwaniem, jakim jest oddłużanie. To nie tylko sposób na zmniejszenie zadłużenia, ale także szansa na odzyskanie stabilności finansowej.

Kluczowym elementem tego procesu są mediacje z wierzycielami, które mogą znacząco wpłynąć na warunki spłaty zobowiązań. Dzięki skutecznym negocjacjom przedsiębiorstwa mogą uniknąć egzekucji, co jest bezcenne w trakcie restrukturyzacji. Na przykład, firma może rozłożyć swoje długi na bardziej przystępne raty, co pozwala jej uniknąć upadłości i poprawić sytuację finansową.

Oddłużanie spółek poprzez skup zadłużonych spółek.

Jednym z efektywnych sposobów na oddłużanie spółek jest skup zadłużonych firm.

Proces ten polega na przejęciu zadłużonej spółki przez nowego właściciela, który następnie negocjuje z wierzycielami, aby zrestrukturyzować długi. W ten sposób dotychczasowi właściciele mogą uwolnić się od zobowiązań, a firma zyskuje szansę na nowy start.

Przykładowo, przedsiębiorca, który zmagał się z narastającymi długami, może sprzedać swoją spółkę, co pozwala mu skupić się na nowych projektach, podczas gdy nowy właściciel zajmuje się procesem oddłużania. To rozwiązanie nie tylko poprawia sytuację finansową firmy, ale także daje jej możliwość dalszego rozwoju.

Chroń siebie, swój majątek i swoją rodzinę.

Skontaktuj się z nami przez formularz kontaktowy lub odwiedź sekcję Strefa Eksperta, by poznać więcej praktycznych porad.

Autor: Błażej Bladowski – ekspert w zakresie ochrony majątku, prawa egzekucyjnego i antywindykacji.

Blog