Sprawdzone sukcesy w prawie gospodarczym i skupie zadłużonych spółek – Bladowski.Legal /
Blog /
Procedury prawne i finansowe w procesie skupu spółek zadłużonych

Procedury prawne i finansowe w procesie skupu spółek zadłużonych

Procedury prawne i finansowe w procesie przejęcia spółki – przewodnik krok po kroku.

Przejęcie spółki to nie tylko transakcja handlowa – to skomplikowany, wieloetapowy proces, który wymaga precyzyjnego planowania, znajomości przepisów oraz chłodnej kalkulacji ryzyka.

W tym artykule szczegółowo omawiamy wszystkie procedury prawne i finansowe związane z przejmowaniem spółek – zarówno tych zdrowych, jak i zadłużonych.

Przygotowujesz się do przejęcia spółki z o.o., akcyjnej albo komandytowej? A może interesuje Cię skup zadłużonej struktury, której zarząd chce uniknąć odpowiedzialności z art. 299 KSH? Ten artykuł jest dla Ciebie.

Czym jest przejęcie spółki?

Przejęcie spółki oznacza faktyczne lub formalne objęcie nad nią kontroli – poprzez zakup udziałów, akcji lub aktywów.

Może mieć różne formy:

zakup 100% udziałów lub akcji (share deal),
zakup istotnych składników majątku (asset deal),
połączenie lub przekształcenie.

Wybór modelu zależy od celów inwestora, kondycji przejmowanej spółki oraz planowanej struktury po przejęciu. Proces ten może też wiązać się z istotną odpowiedzialnością członków zarządu .

Krok 1: Audyt prawny i finansowy (Due Diligence)

Co obejmuje due diligence?

sprawdzenie dokumentacji rejestrowej i organizacyjnej (umowa spółki, uchwały, KRS),
weryfikację zadłużenia i struktury zobowiązań,
analizę trwających sporów sądowych i egzekucji,
audyt podatkowy i ZUS,
kontrolę ewentualnych zaległości w CRBR (Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych).

Przykład: W jednej ze spraw prowadzonych przez naszą kancelarię wykryliśmy, że spółka zalegała z VAT na kwotę ponad 800 000 zł – mimo zapewnień o "czystej historii podatkowej".

Krok 2: Negocjacje i przygotowanie umowy.

Zanim dojdzie do podpisania umowy, strony negocjują:

cenę nabycia udziałów lub akcji,
klauzule zabezpieczające interesy kupującego (np. odpowiedzialność z tytułu wad prawnych),
warunki zawieszające (np. zgoda wspólników, wpis do KRS),
zakres oświadczeń i zapewnień (tzw. representations and warranties).

Umowa nabycia udziałów (share purchase agreement) powinna być precyzyjna i zawierać klauzule chroniące przed tzw. „minami prawnymi”. W przypadku udziałów w sp. z o.o. – obowiązuje forma aktu notarialnego (art. 180 KSH).

Krok 3: Realizacja transakcji i zmiany w rejestrach

Po podpisaniu umowy należy:

zgłosić zmiany do KRS – nowy skład wspólników i zarządu,
uaktualnić dane w CRBR,
poinformować banki, kontrahentów, organy podatkowe.

Uwaga: Zgodnie z wyrokiem NSA z 2023 r. (sygn. akt II FSK 354/23) – brak zgłoszenia beneficjenta rzeczywistego do CRBR może skutkować karą pieniężną do 1 mln zł.

Krok 4: Uporządkowanie sytuacji finansowej.

W przypadku przejęcia spółki zadłużonej – konieczne jest:

Proces restrukturyzacyjny może przybrać postać uproszczonego postępowania o zatwierdzenie układu lub postępowania sanacyjnego.

Krok 5: Ochrona nabywcy i zabezpieczenia.

Nabywca powinien zadbać o:

zabezpieczenie ceny nabycia – np. przez rachunek powierniczy,
klauzule odstąpienia od umowy,
odpowiedzialność sprzedającego z tytułu rękojmi i gwarancji.

W przypadku wykrycia nieprawidłowości po przejęciu – możliwe jest roszczenie o obniżenie ceny lub odstąpienie od umowy.

Formy przejęcia a skutki prawne.

Rodzaj przejęciaSkutki prawne i podatkowe Przejęcie udziałów Zmiana właściciela spółki, ale ta sama osoba prawna Przejęcie aktywów Często wymaga zgody wierzycieli, może wiązać się z PCC Połączenie przez przejęcie Ustanie bytu jednej spółki, sukcesja generalna

Czego unikać? Najczęstsze błędy:

pominięcie analizy CRBR lub KRS,
zakup spółki „na słupa” – ryzyko z art. 299 KSH,
nieuregulowane kwestie podatkowe,
brak notarialnego poświadczenia sprzedaży udziałów.

Orzecznictwo – co mówią sądy?

Wyrok SN z 17.03.2022 r., III CSKP 18/22 – nabywca udziałów odpowiada za ryzyka prawne, o których wiedział lub powinien był wiedzieć przy zachowaniu należytej staranności.

Wyrok WSA w Warszawie z 13.09.2021 r., III SA/Wa 360/21 – niezgłoszenie beneficjenta rzeczywistego w terminie skutkuje sankcją administracyjną, niezależnie od winy.

Wyrok SN z 6.12.2018 r., IV CSK 157/18 – nawet pozorny członek zarządu może ponosić odpowiedzialność za długi spółki, jeśli działał „na pokaz”.

Linkowanie wewnętrzne – czytaj dalej:

Procedury prawne i finansowe w procesie przejęcia spółki to nie formalność, ale fundament bezpieczeństwa całej transakcji. Przejęcie bez due diligence, bez sprawdzenia CRBR i bez notarialnego zabezpieczenia to droga do sporów i sankcji.

W procesie skupu spółek zadłużonych kluczową rolę odgrywają procedury prawne i finansowe. To one zapewniają, że transakcja przebiega zgodnie z przepisami, gwarantując bezpieczeństwo obu stronom.

Procedury te obejmują wiele działań, które można podzielić na kilka kluczowych etapów:

Analiza finansowa spółki – ocena sytuacji finansowej, w tym zobowiązań i aktywów.
Negocjacje warunków sprzedaży – ustalenie ceny i warunków transakcji.
Formalne przeniesienie praw do spółki – finalizacja transakcji z udziałem notariusza.

Każdy z tych etapów wymaga precyzji, aby wszystkie zobowiązania zostały prawidłowo zidentyfikowane i uwzględnione w umowie. Dzięki temu nowy właściciel może być pewien, że przejmuje spółkę zgodnie z prawem, bez ryzyka ukrytych długów.

Sprawozdanie finansowe jako podstawa negocjacji.

Sprawozdanie finansowe to jeden z kluczowych dokumentów w negocjacjach ceny za udziały w zadłużonej spółce. Dostarcza ono szczegółowych informacji o sytuacji finansowej spółki, co jest niezbędne do oceny jej rzeczywistej wartości. Bez tego dokumentu negocjacje byłyby oparte na przypuszczeniach, co mogłoby prowadzić do błędnych decyzji.

Sprawozdanie finansowe zawiera informacje o:

Zobowiązaniach spółki – długi, kredyty, inne zobowiązania finansowe.
Aktywach – majątek, nieruchomości, sprzęt, inne zasoby.
Przychodach – dochody generowane przez spółkę.
Kosztach – wydatki operacyjne, koszty stałe i zmienne.

Dzięki tym danym potencjalny nabywca może dokładnie ocenić ryzyko związane z zakupem zadłużonej spółki oraz potencjalne korzyści, jakie może z tego tytułu osiągnąć.

Procedury prawne i finansowe w procesie skupu spółek zadłużonych