Sprawdzone sukcesy w prawie gospodarczym i skupie zadłużonych spółek – Bladowski.Legal /
Blog /
Czy wiesz jak są pompowane akcje spółek giełdowych.

Czy wiesz jak są pompowane akcje spółek giełdowych.

Jak są pompowane akcje spółek giełdowych poprzez śmieciowe aktywa – mechanizmy, ryzyka i przykłady:

W świecie giełdy i rynków kapitałowych coraz częściej można natknąć się na spółki, których wycena nie znajduje realnego pokrycia w rzeczywistej wartości aktywów, jakie posiadają.

Jednym z najczęstszych mechanizmów wykorzystywanych do sztucznego zawyżania wartości rynkowej akcji jest tzw. „pompowanie” kursu poprzez nabywanie lub ujawnianie śmieciowych aktywów – udziałów, akcji, obligacji, a także innych praw majątkowych, których wartość jest wątpliwa lub wręcz iluzoryczna.

W niniejszym artykule omówimy:

na czym polega pompowanie akcji,
czym są śmieciowe aktywa,
jakie mechanizmy są stosowane w celu sztucznego zawyżania wyceny spółek,
jakie są konsekwencje dla inwestorów i rynku,
przykłady z rynku polskiego i zagranicznego,
oraz jak rozpoznać potencjalnie nieuczciwe praktyki.

Czym jest pompowanie akcji?

„Pompowanie” akcji (ang. pump and dump) to nielegalna lub co najmniej nieetyczna praktyka manipulacji kursem giełdowym, polegająca na sztucznym zwiększaniu zainteresowania spółką i podnoszeniu jej ceny rynkowej.

Celem jest doprowadzenie do znacznego wzrostu kursu, który nie wynika z fundamentów spółki, lecz z działań manipulacyjnych. Po osiągnięciu zakładanej ceny, akcje są sprzedawane przez inicjatorów procederu („dump”), co prowadzi do załamania kursu i strat dla pozostałych inwestorów.

Czym są śmieciowe aktywa?

Śmieciowe aktywa (ang. junk assets) to składniki majątku, które są trudne do wyceny, mało płynne, obarczone dużym ryzykiem lub wręcz bezwartościowe.

Mogą to być m.in.:

udziały w niewypłacalnych lub „martwych” spółkach,
akcje spółek z NewConnect lub zagranicznych rynków OTC bez realnej działalności,
obligacje korporacyjne spółek zagrożonych niewypłacalnością (tzw. obligacje śmieciowe – junk bonds),
prawa majątkowe o niejasnym statusie prawnym (np. roszczenia, znaki towarowe, patenty bez rynkowego zastosowania),
udziały w funduszach inwestycyjnych zamkniętych (FIZ), które nie mają płynności lub mają przeszacowaną wycenę aktywów.

Cechą wspólną śmieciowych aktywów jest ich brak realnej zdolności do generowania przepływów pieniężnych lub ich wycenianie na podstawie arbitralnych, nierynkowych kryteriów.

Mechanizmy pompowania akcji poprzez śmieciowe aktywa.

Spółka ogłasza komunikat o nabyciu udziałów/akcji/obligacji innej jednostki lub „inwestycji” o wysokim potencjale wzrostu.

Często jest to:

startup technologiczny,
spółka z branży „modnej” (np. kryptowaluty, AI, OZE),
fundusz z „tajemniczym inwestorem”.

Efekt: inwestorzy detaliczni, opierając się na komunikacie, uznają, że spółka dokonuje przełomowego ruchu – kurs gwałtownie rośnie.

Przeniesienie aktywów do spółki giełdowej przez podmioty powiązane.

Częstym schematem jest transfer śmieciowych aktywów (np. niewypłacalnych obligacji czy udziałów w pustych spółkach) do notowanej spółki od podmiotu powiązanego, np. poprzez emisję akcji lub aport.

Celem jest:

zawyżenie wartości aktywów bilansowych,
podniesienie wartości księgowej akcji,
poprawienie wskaźników finansowych (pozornie).

Często towarzyszy temu tzw. przeszacowanie aktywów na podstawie opinii rzeczoznawcy – co może być trudne do zweryfikowania przez przeciętnego inwestora.

W niektórych przypadkach spółka notowana zawiera pozorne transakcje kupna/sprzedaży z podmiotami zależnymi, słupami lub spółkami cypryjskimi,

mające na celu:

wykazanie przychodu lub zysku (często jednorazowego),
podtrzymanie iluzji działalności operacyjnej,
uzasadnienie wysokiej wyceny aktywów lub kontraktów.

Wykorzystanie FIZ-ów i wehikułów inwestycyjnych.

Spółka nabywa certyfikaty FIZ, których wycena jest subiektywna i nieoparta na płynnych rynkach. Przez to w bilansie można wykazać istotną wartość aktywów, mimo że realnie nie mają one wartości handlowej.

Skutki i ryzyka dla inwestorów.

fałszywy obraz kondycji finansowej spółki,
podejmowanie decyzji inwestycyjnych na podstawie niepełnych lub wprowadzających w błąd informacji,
utrata środków po „dumpie”, gdy kurs spada, a akcje są niemal bezwartościowe,
ograniczone możliwości prawne dochodzenia roszczeń – często nie ma jednoznacznego naruszenia prawa, lecz kreatywna księgowość i granie na emocjach.

Polska giełda (w szczególności rynek NewConnect) była areną licznych przykładów:

Spółki ogłaszały wejście w branże kryptowalut, metaverse, czy e-commerce, by po miesiącach wycofać się rakiem.
Aportowano „aktywa” wyceniane na miliony złotych, które okazywały się bezwartościowymi udziałami.
Emitowano obligacje korporacyjne bez realnych zabezpieczeń, których nikt później nie wykupywał.

Udziały i akcje spółek nieprowadzących działalności.

Spółki zarejestrowane „na zapas”, bez operacyjności (shell companies).
Spółki w stanie zawieszenia działalności gospodarczej.
Spółki z ujemnymi kapitałami własnymi lub zbilansowaną stratą.

Obligacje korporacyjne wysokiego ryzyka (junk bonds)

Obligacje emitowane przez spółki niewypłacalne lub z ratingiem spekulacyjnym.
Brak zabezpieczenia i realnych przepływów finansowych.

Aktywa niematerialne o niezweryfikowanej wartości.

Znaki towarowe, licencje, know-how, roszczenia sądowe, prawa autorskie itp.
Brak rynkowej wartości lub możliwości komercjalizacji.

Prawa majątkowe i udziały w funduszach inwestycyjnych zamkniętych.

Certyfikaty FIZ, które nie posiadają płynnych aktywów lub bazują na wycenie wewnętrznej.
Udostępnianie spółce „przez zaprzyjaźnione podmioty” aktywów o zawyżonej wartości.

Pozorne inwestycje w „atrakcyjne” aktywa.

Spółka ogłasza wejście w nową branżę (np. AI, krypto, biotechnologia) poprzez zakup udziałów lub licencji. Aktywo jest wyceniane arbitralnie (np. 10 mln zł), a cena nabycia wskazywana jako promocyjna (np. 1 mln zł).

➡ Efekt: rynek uznaje to za okazję, kurs akcji rośnie – mimo że realna wartość aktywa może wynosić zero.

Konstrukcja aportu.

Popularnym narzędziem prawnym stosowanym w omawianym procederze jest aport (wkład niepieniężny) do spółki publicznej, którego przedmiotem są śmieciowe aktywa. Zgodnie z art. 14 §1 KSH, aport powinien mieć zdolność bilansową – co bywa obchodzone poprzez arbitralne wyceny sporządzone przez rzeczoznawców majątkowych, niekiedy powiązanych z podmiotem wnoszącym aport.

Czy wiesz jak są pompowane akcje spółek giełdowych.